ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳାରେ ନାଗା ସାଧୁଙ୍କର ମହତ୍ୱ ରହିଛି ଜ୍ଝ ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ,ପ୍ରଥମେ ନାଗାସାଧୂ ହିଁ ଅମୃତ ସ୍ନାନ କରିଥାନ୍ତି । ଏହା ପରେ ବାକି ଭକ୍ତମାନେ ସ୍ନାନ କରନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି, ଅନେକ ନାଗା ସାଧୁ ମାସ କିମ୍ବା ବର୍ଷ ଧରି ସ୍ନାନ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏହା ପଛରେ ଏକ ବିଶେଷ କାରଣ ଅଛି । ନାଗା ସାଧୁ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ କେବଳ ପାଉଁଶ ବା ଭସ୍ମ ଏବଂ ଧ୍ୟାନ-ଯୋଗ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଶୁଦ୍ଧତା ହାସଲ ହୁଏ । ସେଥିପାଇଁ ସେମାନେ ନିଜ ଶରୀରରେ କେବଳ ଭସ୍ମ ବୋଳି ହୁଅନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ସାଧନାରେ ନାଗା ସାଧୁ ଶରୀରର ବାହ୍ୟ ଶୁଦ୍ଧତା ଅପେକ୍ଷା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଶୁଦ୍ଧତା ଉପରେ ଅଧିକ ଧ୍ୟାନ ଦିଅନ୍ତି ।
ସେହି ସମୟରେ, କିଛି ସାଧୁ ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ସ୍ନାନ କରନ୍ତି, ଯଦି ସେମାନଙ୍କର ସାଧନା ପରମ୍ପରା ଏହାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ। ନାଗା ସାଧୁଙ୍କ ସ୍ନାନ କରିବାର କୈାଣସି ସଠିକ ନିୟମ କିମ୍ବା ସମୟ ନାହିଁ, କାରଣ ଏହା ସେମାନଙ୍କର ସାଧନା, ପରମ୍ପରା ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତପସ୍ୟା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।ନାଗା ସାଧୁଙ୍କ ବିଷୟରେ ଏହା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ସେମାନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉଲଗ୍ନ ରୁହନ୍ତି ଏବଂ ଗୁମ୍ଫାରେ କଠୋର ତପସ୍ୟା କରନ୍ତି । ଅନେକ ବିଶେଷ ରୀତିନୀତି ସେମାନଙ୍କ କାମେନ୍ଦ୍ରିୟ ଭାଙ୍ଗିବା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଅଖଡାର ସାଧୁମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ନଜର ରଖନ୍ତି । ଏହା ପରେ ବୈଦିକ ମନ୍ତ୍ର ସହିତ ଶକ୍ ଦେଇ ଅଖାରାର ସାଧୁ ତାଙ୍କ ଲିଙ୍ଗକୁ ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରିଦିଅନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ପରେ ସେ ନାଗା ସାଧୁ ହୁଅନ୍ତି।
ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ପାଳନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନେ ବ୍ରହ୍ମଚାର୍ଯ୍ୟରୁ ମହାପୁରୁଷ ହୋଇଥାନ୍ତି । ତାଙ୍କ ପାଇଁ ପାଞ୍ଚଟି ଗୁରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି। ଏହି ପାଞ୍ଚ ଗୁରୁ ହେଉଛନ୍ତି ପଞ୍ଚ ଦେବ ବା ପଞ୍ଚ ପରମେଶ୍ୱର (ଶିବ, ବିଷ୍ଣୁ, ଶକ୍ତି, ସୂର୍ୟ୍ୟ ଏବଂ ଗଣେଶ)। ସେମାନଙ୍କୁ ଭସ, ଭଗବା, ରୁଦ୍ରକ ଇତ୍ୟାଦି ଜିନିଷ ଦିଆଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ନାଗମାନଙ୍କର ପ୍ରତୀକ ଏବଂ ଅଳଙ୍କାର । ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ପରେ ନାଗାମାନଙ୍କୁ ଅବଦୁତା କରାଯାଏ । ଏଥିରେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କୁ କେଶ କାଟିବାକୁ ପଡେ । ଏଥିପାଇଁ ଅଖଡା ପରିଷଦର ରସିଦ ମଧ୍ୟ କଟାଯାଇଛି। ଅବଦୁତା ଫର୍ମରେ ଆରମ୍ଭ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନିଜକୁ ତରପନ୍ ଏବଂ ପିଣ୍ଡ ଡାନ୍ ଦେବାକୁ ପଡେ । ଏହି ପିଣ୍ଡ ଦାନ ଅଖରାର ପୁରୋହିତମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥାଏ । ସେମାନଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସନାତନ ଏବଂ ବୈଦିକ ଧର୍ମର ସୁରକ୍ଷା।
